Altyazı Çevirisinde Temel Kurallar ve Standartlar
Altyazı çevirisi, yalnızca bir metni başka bir dile aktarmak değildir. İzleyicinin okuma hızı, ekran süresi, görsel-işitsel uyum ve doğal dil kullanımı gibi birçok faktör aynı anda dikkate alınmalıdır. Özellikle İngilizce altyazı çevirileri, uluslararası standartlara uyulmadığında izleme deneyimini ciddi biçimde olumsuz etkileyebilir.
Altyazı çevirisi neden farklıdır?
Yazılı çeviri ile altyazı çevirisi arasındaki en temel fark, zamana ve alana bağlılıktır. İzleyici altyazıyı okurken aynı anda görüntüyü takip eder ve sesi dinler. Bu nedenle altyazı metni:
- kısa,
- net,
- hızlı okunabilir
olmak zorundadır.
Kelime kelime çeviri, altyazıda çoğu zaman başarısız sonuç verir.
Okuma hızı ve karakter sınırları
Altyazı çevirisinde en önemli teknik kriterlerden biri **okuma hızı (reading speed)**dir. Yaygın kabul gören standartlara göre:
- Satır başına maksimum 35–42 karakter
- Altyazı başına en fazla 2 satır
- Ortalama okuma hızı: saniyede 15–20 karakter
- Minimum ekranda kalma süresi: 1 saniye
- Maksimum ekranda kalma süresi: 6–7 saniye
Bu sınırlar, izleyicinin altyazıyı rahatça okuyabilmesi için belirlenmiştir.
Senkronizasyon (timing)
İyi bir altyazı çevirisi, konuşma ile doğru zamanda girip doğru zamanda çıkar. Altyazının:
- konuşmadan önce başlamaması,
- konuşma bittikten sonra gereğinden fazla kalmaması
gerekir.
Ayrıca sahne geçişleri (cut) sırasında altyazının bölünmemesi, izleme konforu açısından önemlidir.
Anlam yoğunlaştırma (condensation)
İngilizce, Türkçeye kıyasla daha kısa yapılar sunabilir. Bu nedenle altyazı çevirisinde sıkça anlam yoğunlaştırma yapılır. Amaç:
- ana mesajı korumak,
- gereksiz detayları elemek,
- konuşmanın ruhunu yansıtmak
olmalıdır.
Espriler, deyimler ve kültürel referanslar birebir değil, işlevsel eşdeğerlik gözetilerek çevrilir.
Dil ve üslup
Altyazı dili:
- konuşma diline yakın,
- sade,
- doğal
olmalıdır.
Aşırı resmi ifadeler, uzun tamlamalar ve karmaşık cümleler altyazı için uygun değildir. Ayrıca küfür, argo ve ağız özellikleri bağlama göre yumuşatılabilir ya da korunabilir; bu karar içerik türüne göre verilir.
Noktalama ve yazım kuralları
Altyazıda noktalama, yazılı metne göre daha sınırlı kullanılır:
- Üç nokta (…) konuşmanın yarım kaldığını gösterir
- Tire (–) karşılıklı konuşmaları ayırmak için kullanılır
- Ünlem ve soru işareti ölçülü olmalıdır
BÜYÜK HARF kullanımı genellikle bağırma veya ekran dışı sesler için tercih edilir.
Yaygın altyazı standartları
Profesyonel altyazı çevirilerinde şu standartlar sıkça referans alınır:
- Netflix Timed Text Style Guide
- BBC Subtitle Guidelines
- TED Translators Guidelines
- Ofcom Subtitle Standards
Bu kılavuzlar; zamanlama, satır uzunluğu, dil kullanımı ve erişilebilirlik gibi konularda çerçeve sunar.
Otomatik altyazılar yeterli mi?
Yapay zekâ destekli otomatik altyazılar hız kazandırsa da:
- bağlam hataları,
- isim ve terim yanlışları,
- ton kaybı
gibi sorunlar sık görülür.
Bu nedenle profesyonel içeriklerde otomatik altyazılar mutlaka insan kontrolünden geçirilmelidir.
Sonuç
İngilizce altyazı çevirisi, teknik bilgi ile dil becerisinin birleştiği özel bir alandır. Doğru hazırlanmış altyazılar, içeriğin daha geniş kitlelere ulaşmasını sağlar; hatalı altyazılar ise mesajın gücünü zayıflatır.
İyi bir altyazı çevirisi; okunur, senkronize, doğal ve anlamı koruyan bir çeviridir.
