Çeviri Sektörü ve Çevirmenler Hakkında 100 İlginç Cümle

Çevirmenler, kelimeleri değil, kültürleri bir dilden diğerine taşıyan köprü mimarlarıdır.
Çeviri endüstrisinin yıllık hacminin yüz milyarlarca dolarlık bir küresel pazar olduğu tahmin edilmektedir.
Dünyada en çok çevrilen metnin İncil olduğu düşünülür; 600’den fazla dilde mevcuttur.
İncil’in hemen ardından, 500’den fazla dile çevrilen Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi gelir.
Makine çevirisi hızla gelişse de, kültürel bağlamı ve nüansı anlamada insan zekâsının yerini alamaz.
Sözlü çeviri yapan kişiye geleneksel olarak “tercüman”, yazılı çeviri yapan kişiye ise “mütercim” denir.
Çeviri kelimesi, Latince’de “bir yerden bir yere taşıma” anlamına gelen translatio‘dan türemiştir.
30 Eylül, çevirmenlerin koruyucu azizi sayılan St. Jerome’un anısına Dünya Çeviri Günü olarak kutlanır.
Çevirmenlerin yaklaşık %80’inin serbest (freelance) çalıştığı tahmin edilmektedir.
Bir çevirmenin uzmanlaşabileceği 50’den fazla çeviri alanı (medikal, hukuki, teknik vb.) bulunur.
Uzmanlık alanı gerektiren teknik çeviriler, global bilginin yayılma hızını belirler.
Çevirmenler, sürekli öğrenme ve araştırma yaparak terminoloji cambazı haline gelirler.
Bazı araştırmalar, birden fazla dil konuşan (çevirmenler gibi) kişilerin gri madde sayısının daha fazla olduğunu gösterir.
Orta Çağ Bağdatı’nda, bir kitabı Arapçaya çeviren mütercime kitabın ağırlığınca altın ödendiği rivayet edilir.
İspanya’daki Toledo Çeviri Okulu, Arapça bilim ve felsefe metinlerini Latinceye aktararak Avrupa Rönesansı’nın temelini atmıştır.
“Set” kelimesi, İngilizce’de en fazla anlama sahip kelimedir ve çevirmenler için büyük bir meydan okumadır.
Hatalı bir çeviri, bazen uluslararası bir krize veya savaşa bile yol açabilir (Hiroşima’daki “Mokusatsu” vakası gibi).
Edebi çevirmenler, yazarın ruhunu ve sesini yeni bir dile aktaran “görünmez yazarlar” olarak anılır.
Nobel ödüllü yazar José Saramago: “Yazarlar ulusal edebiyat yapar, çevirmenlerse evrensel.” demiştir.
Güncel küresel eğilim, çeviri ihtiyacının Asya dilleri ve İspanyolca gibi popüler dillerden daha az bilinen dillere kaydığını göstermektedir.
Konferans çevirmenleri, bazen 20 dakikada bir dinlenerek, inanılmaz bir zihinsel performans sergilerler.
Ardıl çeviri (konuşmacı durunca yapılan), not alma ve hafıza becerilerinin zirvesidir.
Eş zamanlı çeviri (simultane), çevirmenin konuşmacıyla aynı anda konuşmasını gerektiren en zorlu çeviri türüdür.
Çevirmenler genellikle sade, şekersiz filtre kahve veya Türk kahvesini tercih ederek uzun mesailerini yönetirler.
Hukuki belgeler ve resmî evraklar için yapılan yeminli tercüme, çevirinin doğruluğuna yasal bir güvence sağlar.
Yapılan araştırmalar, çevirmenlerin işlerinde en çok mücadele ettikleri şeyin “geç ödemeler” olduğunu ortaya koymaktadır.
Lokalizasyon, sadece çeviri değil, aynı zamanda ürün veya hizmeti hedef kültürün beklentilerine uyarlama sürecidir.
Çevirmen, hedef dildeki metni, kaynak metinden daha akıcı ve doğal hale getirme potansiyeline sahiptir.
Dilbilimci Noam Chomsky, dilin temel evrenselliğinin, çeviriyi teorik olarak mümkün kılan şey olduğunu öne sürmüştür.
Türkiye’de çevirmenlik eğitimi, genellikle dört yıllık Mütercim-Tercümanlık veya Çeviribilim bölümlerinde verilir.
Çeviri teknolojileri (CAT araçları) çevirmenin hızını ve terim tutarlılığını on kat artırabilir.
Çeviri belleği (Translation Memory), çevrilen her cümleyi depolayarak gelecekteki çevirilerde zaman ve maliyet tasarrufu sağlar.
Tıbbi çeviri, yanlış bir kelimenin hasta hayatını riske atabileceği en kritik çeviri alanlarından biridir.
Kadın çevirmenler, eserlerinin alay edilmesinden kaçınmak için 19. yüzyıla kadar sıklıkla erkek takma adları kullanmışlardır.
Yazılım ve video oyunu çevirileri (oyun lokalizasyonu), sektörün en hızlı büyüyen alt dallarındandır.
Bir çevirmen, bazen bir metni çevirmek için aylarca süren derinlemesine kültürel ve tarihsel araştırma yapmak zorundadır.
UNESCO’nun Index Translationum veri tabanı, dünyada en çok çevrilen yazarları (Christie, Verne, Shakespeare) listeler.
Fuzuli’nin bile Mesnevi çevirisinden düzenli ödeme alamadığından yakındığı rivayet edilmiştir.
Çeviri hatası içeren dövmeler, çeviri sektörünün küresel mizah kaynağı haline gelmiştir.
Çevirmenlik, yalnız bir meslek gibi görünse de, güçlü bir meslektaş ağı ve sürekli iletişim gerektirir.
Sektör, terminolojinin doğru yönetimi için mutlaka terimce (glossary) kullanımını şart koşar.
Çeviri, bilimsel bilginin (örneğin COVID-19 salgını sırasındaki yeni kavramlar gibi) tüm dünyaya yayılmasında kilit rol oynar.
Diplomaside yapılan çevirilerde, kelime seçimi bir ülkenin uluslararası duruşunu belirleyebilir.
Dilin zenginliği nedeniyle, şiir çevirisi genellikle imkansıza yakın bir sanat formu olarak görülür.
Profesyonel çevirmenler asla “ben her şeyi çevirebilirim” demez; uzmanlık alanları bellidir.
Bir yeminli çevirmenin imzası ve mührü, çeviriye bir tür yasal “kimlik” kazandırır.
Çevirinin kalitesi, sadece dil bilgisine değil, çevirmenin konuya ne kadar hakim olduğuna da bağlıdır.
Avrupa Parlamentosu, 24 resmi diliyle dünyanın en büyük çeviri birimlerinden birine sahiptir.
Çeviri hataları, şirketlerin uluslararası pazarlama kampanyalarının başarısız olmasına yol açabilir.
Hatta bazı filmlerin isimleri, farklı dillerde tamamen farklı anlamlar taşıyacak şekilde lokalize edilir.
En yetenekli çevirmen bile, kaynak metnin kültürel derinliği karşısında bazen çaresiz kalabilir.
Çeviri sektörü, yapay zekânın yükselişiyle en çok dönüşüm geçiren alanların başında gelmektedir.
İdeal bir çeviri, hedef dilde okunduğunda çeviri olduğu hissedilmeyen metindir.
Geri çeviri (back translation), çevirinin doğruluğunu kontrol etmek için kullanılan önemli bir kalite kontrol yöntemidir.
Çeviri ücretleri, dilin nadirliğine, uzmanlık alanına ve aciliyetine göre büyük ölçüde değişir.
Konferans çevirmenliğinde kullanılan “simultane kabin”, çevirmenin sesini dış dünyadan izole eder.
Edebi eserlerin %90’ından fazlası, yayıncılar tarafından en çok tercih edilen İngilizce, Fransızca ve Almanca’dan çevrilir.
Çevirmenlik, aynı anda birkaç farklı bilişsel süreci (dinleme, analiz, çevirme, konuşma) yönetmeyi gerektirir.
Antik Sümerler’in resmi antlaşmalarında bile çeviri metinlerine rastlanmıştır.
Çevirmen, bazen kaynak metinde bilinçli olarak bırakılmış bir belirsizliği de aktarmak zorundadır.
Çeviri dernekleri ve kuruluşları, çevirmenlerin haklarını korumak ve mesleki standartları yükseltmek için çalışır.
Türkçedeki “çeviri” kelimesi, “tercüme” kelimesiyle eş anlamlı olarak kullanılsa da, tercüme Arapça kökenlidir.
Bir metindeki atasözleri, espriler veya kültürel referanslar, çevirmenlerin en çok zorlandığı noktalardır.
Çevirmenler, bir projeyi kabul etmeden önce o alandaki terminolojiye tamamen hakim olduklarından emin olmak zorundadır.
Uluslararası raporlama çevirisi, global ticari şeffaflık için hayati öneme sahiptir.
Çeviri dünyası, uluslararası ilişkilerin ve diplomasinin arka planında sessizce çalışan bir güçtür.
Bir çeviri bürosu, tek bir projede onlarca farklı çevirmen ve editörü koordine edebilir.
Transkreasyon, özellikle pazarlama metinlerinde, mesajı hedef pazara göre yeniden yaratmayı amaçlar.
Çeviri, sadece dil becerisi değil, aynı zamanda empati, kültürel hassasiyet ve güçlü yazma yeteneği gerektirir.
Hukuki çevirilerde, kaynak dildeki en ufak bir virgül hatası bile hedef dilde büyük sonuçlara yol açabilir.
Çevirmenler, mesleki yaşamları boyunca sayısız gizlilik anlaşması (NDA) imzalar.
Çeviri sektörü, küresel COVID-19 krizi sırasında sağlık ve bilimsel bilginin yayılmasında kritik bir rol oynadı.
Çevirmenlerin zihinsel antrenmanları arasında bazen satranç veya hafıza oyunları da yer alır.
Gabriel Garcia Marquez, Yüzyıllık Yalnızlık romanının İngilizce çevirisinin kendi İspanyolca orijinalinden daha iyi olduğunu söylemiştir.
Çevirmenlik, dünyanın en eski mesleklerinden biri olarak kabul edilir; yazının icadından beri mevcuttur.
Çeviride “kaynak dile sadakat” ve “hedef dilde doğallık” arasında denge kurmak, sürekli bir sanat mücadelesidir.
Bazen bir çevirmenin tek bir kelime için günlerce araştırma yaptığı olur.
Türkiye gibi çok dilli bir coğrafyada çevirmenlere duyulan ihtiyaç, küreselleşmeyle paralel olarak artmaktadır.
Çevirmenin maaşı, çevirdiği kelime sayısına, sahadaki deneyimine ve uzmanlık alanına bağlıdır.
Sesli betimleme ve altyazı çevirisi, görme ve işitme engelliler için içeriğe erişimi sağlayan sosyal sorumluluk alanlarıdır.
CAT araçları, çevirmenlerin çeviri yaparken terminolojiyi anında kontrol etmelerini sağlar.
Sadece bir dilde akıcı olmak, çevirmen olmak için yeterli değildir; çeviri tekniklerini bilmek şarttır.
Çevirmen, yazarın ve okuyucunun arasında duran, metnin anlamını koruyan bir filtredir.
Sektör, özellikle yazılım ve oyun sektörlerinin büyümesiyle birlikte lokalizasyon mühendisliği gibi yeni meslekler yaratmıştır.
İngilizce, Fransızca, Almanca, İspanyolca ve Çince, ticari çeviride en yaygın kullanılan dillerdir.
Bir çeviri projesinin kalite kontrolü, genellikle bir editör ve bir düzeltmen tarafından yapılır.
Çevirinin telif hakkı, yazar telif hakkından ayrı bir hak olarak değerlendirilebilir.
Çevirmenlik, aynı zamanda güçlü bir kültürel arabuluculuk yeteneği gerektirir.
Çok dilli konferanslarda çevirmenlerin her biri, konuşmacının bir saniyelik gecikmesini bile hisseder.
Çeviri, dilin sadece bir araç değil, aynı zamanda bir dünya görüşü olduğunu kanıtlar.
Çevirmenler, zaman baskısı altında çalışmaya alışkın, yüksek odaklanma becerisine sahip profesyonellerdir.
Birçok çevirmen, mesleki tatilini “yeni bir dil öğrenerek” geçirir.
Görüşmeli çeviri, özellikle göçmenlik, sağlık ve adalet sistemlerinde kullanılan hayati bir çeviri türüdür.
En iyi çevirmenler, kaynak metinle duygusal bir bağ kurabilenlerdir.
Teknik çevirmenler, sadece kelimeleri değil, mühendislik veya tıp gibi alanların karmaşık kavramlarını da aktarır.
Tercümex gibi şirketler, küresel iş dünyası için çeviri süreçlerini standartlaştırmıştır.
Yanlış çevrilen bir slogan, bir markanın uluslararası itibarını dakikalar içinde zedeleyebilir.
Çevirmenlik, sürekli terminoloji güncellemelerini takip etmeyi gerektiren dinamik bir alandır.
Bir çeviri, kaynak metnin kültürel izlerini taşımaya devam etmelidir.
Çevirmenler, kelimelerin görünmeyen gücünü ve dünya üzerindeki etkisini çok iyi bilirler.

Benzer Çeviri Blog Yazıları