Reggae müziğin en tanınmış parçalarından biri olan No Woman, No Cry, Bob Marley & The Wailers’in kariyerinde bir dönüm noktasıdır. Sadece bir şarkı olmaktan öte, Jamaika’nın Trenchtown mahalle kültürünü, yoksulluğu, dostluğu, umudu ve dayanışmayı seslendiren bir halk türküsü haline gelmiştir. Aşağıda şarkının doğuşu, kim tarafından yazıldığı, “stüdyo” ve “canlı” versiyonları, yorumları ve etkileri hakkında derinlemesine bilgiler var.
Yazılışı ve Kime Ait Olduğu
- Şarkı resmi olarak Vincent Ford adlı bir arkadaşına yazarlık (songwriting) kredisi verilmiş olarak geçer. Ford, Trenchtown bölgesinde bir “soup kitchen” (çorba mutfağı) işleten biridir. Bob Marley’in çocukluk arkadaşlarından biridir.
- Ancak birçok kaynak, şarkının gerçek bestecisinin Marley olduğunu, melodiyi ve büyük kısmını yazanın Bob Marley olduğunu, yazarlık hakkının Vincent Ford’a verilmesinin daha çok maddi ve manevi bir yardım amaçlı olduğunu belirtir. Yani Ford’a yazarlık kredisi verilmesini, Ford’un sosyal çalışmalarını sürdürebilmesi için bir destek olarak düşünülmüştür.
- Bob Marley, bir röportajında veya başka kaynaklarda şarkıyı kendi yazdığını ima etmiş, bazı versiyonlarda demo hallerinin Wendy ve Peter Tosh ile birlikte çalışıldığı, melodik çizginin büyük oranda Marley’e ait olduğu belirtilir.
Kayıt ve Yayım Bilgileri
- No Woman, No Cry, ilk olarak Natty Dread albümünde, 1974 yılında stüdyo versiyonu ile yayımlandı.
- Stüdyo versiyonu, Harry J Stüdyosu, Kingston, Jamaika’da kaydedildi. Albümdeki versiyonda perküsyon, org ve bas hattı dikkat çekicidir. Ayrıca Jean Roussel’in düzenlemesi ve Hammond org katkıları öne çıkar.
- Ardından, 1975’te Bob Marley & The Wailers, Live! albümünde Londra, Lyceum Theatre’da kaydedilen canlı versiyonunu yayımladı. Bu versiyon, şarkının daha geniş kitlelerce tanınmasını sağlayan versiyon haline geldi. Canlı versiyon daha uzun süreli, dinleyiciyi içine çeken, duygusal bir yoğunluk taşıyor.
Şarkının Anlamı ve Mesajı
- Başlık “No Woman, No Cry” aslında İngilizce standart dilde çoğu kişinin düşündüğü gibi “Kadın yoksa, ağlanacak bir şey yok” değil; Jamaika’nın Patois dilinde “No, woman, nuh cry” şeklinde okunur ve anlamı “Kadın, ağlama”dır. Yani bir teselli, umut ve dayanışma mesajıdır. “Nuh”, Jamaika Patois’inde “don’t” anlamında olan “no”nun zayıf / yaygın kullanılan hâlidir.
- Şarkı, Marley’in çocukluk yıllarının geçtiği Trenchtown mahallesinden, hayatın zorluklarından, yoksulluğun ve toplumun kolektif hafızasından bahseder. “Government yard in Trenchtown” gibi ifadeler, kamu konutları ya da düşük gelirli mahalleleri, insanların birlikte yaşadığı, sıkıntıların paylaşıldığı ortamları betimler.
- Ayrıca şarkı, geçmişin zorluklarını hatırlamakla birlikte geleceğe umutla bakmayı öğütler: “In this great future you can’t forget your past.” Yani geçmişin acıları unutulmamalı ama umut kaybettirmemeli.
Canlı Versiyonun Önemi
- Live! albümündeki 1975 tarihli canlı versiyon, Londra Lyceum Theatre konserinden alınmıştır. Bu versiyon, şarkının stüdyodaki halinden farklıdır; daha geniş enstrümantasyon, daha uzun süre, izleyiciyle iletişim, vokallerde duygu yoğunluğu daha fazladır.
- Canlı versiyon, single olarak yayımlandı ve şarkının küresel başarıya ulaşmasında çok büyük katkısı oldu. Dinleyiciye sadece bir kayıt değil, performansla gelen bir bağ sunması, Marley’in güçlü sahne varlığı ve izleyiciyle kurduğu ilişki bu versiyonu unutulmaz kıldı.
Etkileri ve Kültürel Yerleşimi
- No Woman, No Cry çok sayıda derleme albümünde yer aldı; örneğin Legend albümü, Bob Marley & The Wailers’in en büyük hitlerini içeren koleksiyon olarak geniş kitleye ulaştı. Bu tür derlemeler sayesinde şarkı nesiller boyu dinlenmeye devam etti.
- Rolling Stone dergisi listelerinde, “500 Greatest Songs of All Time” gibi sıralamalarda yer aldı. Canlı versiyonu özellikle kültürel miras olarak Grammy Hall of Fame’e girerek bir ödül aldı.
- Şarkı pek çok sanatçı tarafından coverlandı; farklı stillerde, farklı dillerde yorumlandı. Bu da şarkının evrenselliğini ve evrensel duygulara dokunma gücünü gösterir.
Tartışmalar ve İlginç Detaylar
- Bir önemli tartışma şarkının yazarlık hakkıyla ilgilidir. Marley’s yayıncılık anlaşmaları (publishing deals) nedeniyle, bazı şarkıları arkadaşlarına ya da yakınlarına tescil ettirdiği, böylece gelirlerinin dağılımını kontrol edebildiği belirtilir. No Woman, No Cry da bu bağlamda Vincent Ford adına kayıtlı olsa da Marley’in şarkıyı büyük ölçüde yazdığına dair anlatılar vardır.
- Stüdyo versiyonunda kullanılan teknikler de dikkat çeker: org düzenlemesi, bas çizgisi, vokal düzenleme… Ayrıca stüdyo versiyonun minimalizmi ile canlı versiyonun genişletebilen düzenlemeleri arasında kontrast vardır. Bu, şarkının hem sade hem de göstermelik olmayan ama güçlü duygusal etkisi olan bir eser olarak kalmasını sağlamıştır.
Bob Marley – No, Woman, No Cry İngilizce – Türkçe Çevirisi
İngilizce Sözleri
No, woman, no cry.
No, woman, no cry.
No, woman, no cry.
No, woman, no cry.
Say I remember when we used to sit
in the government yard in Trenchtown.
Observing all the hypocrites
as they’d mingle with the good people we met.
Good friends we had and good friends we lost along the way.
In this bright future you can forget your past.
So dry your tears I say.
No, woman, no cry.
No, woman, no cry.
Hey little darling don’t shed no tears
No, woman, no cry.
I remember when we used to sit
in the government yard in Trenchtown.
And then Georgie would make a fire light
as it was love wood burning through the night.
And we would cook wholemeal porridge
of which I’d share with you.
My feet is my only carriage so I’ve got to push on through.
But while I’m gone (I mean it)
ev’rything’s gonna be allright
ev’rything’s gonna be allright
ev’rything’s gonna be allright
ev’rything’s gonna be allright
ev’rything’s gonna be allright
ev’rything’s gonna be allright
ev’rything’s gonna be allright
ev’rything’s gonna be allright
No, woman, no cry.
No, woman, no cry.
Oh my little sister don’t shed no tears.
No, woman, no cry.
Türkçe Sözleri
Yapma kadın, ağlama
Yapma kadın, ağlama
Yapma kadın, ağlama
Yapma kadın, ağlama
Hani hatırlıyorum da otururduk
Trenchtown’daki gecekonduların avlusunda
O ikiyüzlü tipleri görürdük
Dostlarımızın arasına karışıp gitmiş
Bir vesileyle tanıdığımız ve yitirdiğimiz dostlar
Böyle güzel zamanlarda geçmişini unut
Ve sil gözlerinin yaşını derim
Yapma kadın, ağlama
Yapma kadın, ağlama
Ah kurban olduğum, dökme gözünün yaşını
Yapma kadın, ağlama
Hatırlıyorum da otururduk
Trenchtown’daki gecekonduların avlusunda
Sonra Georgie ateş yakardı
Gece boyunca yanan aşk ateşi gibiydi
Bir de kepekli yulaf lapası yapar
Ondan sana da verirdim
Tek ayaklarım var beni taşıyan, gidebildiğim yere kadar
Ama ben gitsem de (ciddiyim)
Her şey iyi olacak
Her şey iyi olacak
Her şey iyi olacak
Her şey iyi olacak
Her şey iyi olacak
Her şey iyi olacak
Her şey iyi olacak
Her şey iyi olacak
Yapma kadın, ağlama
Yapma kadın, ağlama
Ah be güzel kardeşim, dökme gözünün yaşını
Yapma kadın, ağlama
