Çeviri, diller arası köprü kuran önemli bir süreçtir. Ancak her zaman kusursuz işlemez. Kültürel farklar, yanlış kelime seçimleri, dilbilgisi hataları ve makine çevirisinin yetersizlikleri gibi faktörler bazen oldukça komik ve hatta utanç verici sonuçlara yol açabilir. İşte tarihe geçmiş bazı çeviri hataları ve yanlış anlamaların eğlenceli örnekleri!
1. Tarihteki Büyük Çeviri Hataları
Marshall Planı ve ‘Generous’ Krizi
ABD, İkinci Dünya Savaşı sonrası Avrupa’nın ekonomik toparlanması için Marshall Planı’nı duyurduğunda, Amerikalı yetkililer bunu Fransızcaya “Nous vous demandons un plan généreux” (Size cömert bir plan sunuyoruz) şeklinde çevirmişti. Ancak Fransızlar “généreux” kelimesini “cömert” değil, “aşırı pahalı” olarak yorumladı ve bu da gereksiz bir diplomatik karmaşaya yol açtı!
Nike’ın “Just Do It” Çeviri Krizi
Nike, ünlü “Just Do It” sloganını farklı dillere çevirirken Çince versiyonunda ciddi bir hata yaptı. “Just Do It” ifadesi Çince’ye “Bunu yapmaya zorlanıyorsun” anlamına gelebilecek bir şekilde çevrildi ve bu da tüketicilerde olumsuz bir etki yarattı.
Carter’ın Polonya’daki Talihsiz Konuşması
1977’de ABD Başkanı Jimmy Carter, Polonya’ya yaptığı bir ziyaret sırasında, konuşmasını bir tercüman aracılığıyla halka iletti. Ancak çevirmen, “Amerikan halkı Polonya halkını anlıyor ve destekliyor” demek yerine, yanlışlıkla “Amerikalılar Polonya’yı terk ettiler” şeklinde bir çeviri yaptı. Doğal olarak, halkın tepkisi büyük oldu!
2. Komik Makine Çeviri Hataları
Menüdeki Gariplikler
Makine çevirisi özellikle restoran menülerinde büyük facialara yol açabiliyor. İşte bazı örnekler:
- Çin’de bir restoranda “Chicken with mushrooms” (Mantarlı Tavuk) yemeği, “Chicken with the fungus of the tree” (Ağaç Mantarlı Tavuk) olarak çevrildi.
- İspanya’da bir menüde “Grilled Turkey” (Izgara Hindi) yerine “Turkey on the iron” (Demirin Üstündeki Hindi) yazıyordu.
- Türkiye’de bir restoranda “Serinletici İçecekler” kategorisi, yanlışlıkla “Cooling Drinks” (Soğutucu İçecekler) olarak çevrildi.
Yanlış Yön Tabelaları
Makine çevirisinin hatalarına güzel bir örnek de tabelalardan geliyor. Çin’de bir parkta, “Do Not Disturb” (Rahatsız Etmeyin) yazılması gereken tabela “Don’t Bother” (Sana mı düştü?) olarak çevrildi ve ziyaretçileri güldürdü.
3. Film ve Kitap Çevirilerindeki Komik Hatalar
Bazı film ve kitap başlıkları da yanlış çevrilerek ilginç ve komik anlamlar kazanmıştır.
- The Sixth Sense (Altıncı His) → “He’s a Ghost!” (O bir hayalet!)
Çin’de film başlığı yanlış bir şekilde doğrudan filmin büyük sürprizini açıklayan “O bir hayalet” olarak çevrildi ve tüm gerilim yok oldu! - Die Hard (Zor Ölüm) → “Glass Jungle” (Cam Ormanı)
Almanca çeviride “Die Hard” filminin ismi “Sterben Langsam” (Yavaş Öl) yerine “Glass Jungle” (Cam Ormanı) olarak çevrildi ve aksiyon filmine çok farklı bir hava kattı. - Cloudy with a Chance of Meatballs (Köfte Yağmuru) → “It’s Raining Falafel!”
İsrail’de film, halkın daha aşina olduğu bir yiyecekle değiştirilerek “It’s Raining Falafel!” (Falafel Yağıyor!) olarak çevrildi.
4. Kültürel Farklılıklardan Kaynaklanan Komik Yanlışlar
Kültürel farklar da çeviri sürecinde büyük bir rol oynar. Bir dilde masum veya komik görünen bir ifade, başka bir dilde bambaşka bir anlama gelebilir.
- İngilizce’de “Gift” → Almanca’da “Zehir”
İngilizcede “gift” kelimesi “hediye” anlamına gelirken, Almanca’da “zehir” demektir. Bu yüzden Almanca konuşan birine “I have a gift for you” (Sana bir hediye aldım) dediğinizde, bu cümle korkutucu bir anlama dönüşebilir! - Amerikan İngilizcesinde “Pants” → İngiliz İngilizcesinde “İç Çamaşırı”
Bir Amerikalı, İngiltere’de “I like your pants” (Pantolonunu beğendim) dediğinde, bu, İngilizler için “İç çamaşırını beğendim” gibi bir anlama gelebilir ve yanlış anlaşılmalara yol açabilir.
Sonuç: Çeviri Önemlidir!
Yanlış çeviri bazen eğlenceli sonuçlar doğurabilir, ancak ciddi durumlarda büyük krizlere de yol açabilir. Kültürel bağlamı anlamak, dilin inceliklerine hâkim olmak ve profesyonel çevirmenlerden destek almak, bu tür hatalardan kaçınmanın en iyi yollarıdır.
